Een duik in de cijfers, op basis van de schademeldingen die BIJ12 publiceert.
Allereerst wat criteria van een wolfwerend raster zoals deze worden gecommuniceerd. Gegeven is dat de onderste stroomdraad bij een wolfwerend hekwerk op 20 cm moet zitten met een maximale afwijking van 5 cm. Door deze maatregel is de kans namelijk het grootst dat de wolf een flinke klap stroom krijgt en zal afzien van de aanval. Ook de ruimtes tussen de draden is van belang. Dit voorkomt dat de wolf tussen de draden door kan glippen.
Sinds november 2019 wordt er door de taxateurs in opdracht werkzaam voor BIJ12 tijdens het afnemen van DNA bij een (vermoedelijke) wolven aanval ook gekeken naar de omheining en worden bevindingen vastgelegd bij de schades zoals die zijn terug te vinden op de site van BIJ12. Daarbij worden drie kolommen gebruikt: type preventie; hoogte preventie; voltage stroom op hekwerk gemeten tijdens taxatie.
BIJ12 deelt hierbij geen compleet rapport, zo kan het voorkomen dat een paal rot is, of dat door oneffenheden in de grond de 20 cm niet gehaald wordt. Of dat er naast de weide een opstapje is. Ook de maximale afstand tussen palen is geen kolom voor. Die bevindingen staan sporadisch in de rapportage en nooit structureel. Er is simpelweg geen kolom met “afwijkingen aan raster”.
Afwijkingen zijn niet te achterhalen uit de cijfers en staan daarom hier niet in. Wat hier staat is op basis van wat wel in de rapportages staat. Dat is vanaf november 2019 begin tot mei 2023. Hoogte: De vereiste van een hoogte van 120 cm is SLECHTS in 30 van de 644 geanalyseerde schademeldingen vastgesteld. 614 omheiningen voldeden alleen op basis van dat criteria al niet.
N.B. Er zijn uitzonderingen in de hoogte bij situaties met bijv. Heras hekwerk bij gebruik van bijv. gehouden damherten of lama’s, waarbij de gemelde hoogte boven de 120 cm ligt, maar de stroom ontbreekt. Die bevindingen staan wel in de rapportage. Stroom: bij 20 van die 30 hekwerken was de vereiste minimale stroom van 4.5 Kv op het hekwerk aanwezig. Dus 10 hekwerken van deze 30 vallen af, deze voldoen niet aan de minimale eisen.
Ook bij de 20 hekwerken die in ieder geval voldeden aan de minimale eisen staan bij enkele de opmerking dat het beschadigd was of er andere gebreken waren.
Daarnaast is bijvoorbeeld gebleken dat bij incident in Wolfheze dit jaar dat de men wel getracht heeft de omheining wolfwerend te maken, maar dat deze er bij controle meerdere gebreken zijn geconstateerd. Dat staat niet in het bronbestand van Bij12, maar is gecommuniceerd door de provincie Gelderland. Van een ander incident is bekend dat een van de palen rot was. Dat soort informatie is niet uit de rapportage van BIJ12 te halen. Op papier (BIJ12) lijkt in het schadeoverzicht maximaal 3,2 % een goed/redelijk goed hekwerk te hebben. Maar dat cijfer is lager, gezien publicaties van provincies (GLD verklaarde bijvoorbeeld dat er nog nooit een wolf door een juist geplaatst raster is gekomen)
De rapportage is een belangrijk onderdeel bij de beeldvorming. Iedereen zou op vrij simpele wijze een goede indruk moeten kunnen krijgen van de effectiviteit van wolfwerend. Dat is zoals de rapportage nu is, niet het geval. Integendeel, de rapportage laat lijken alsof wolven een wolfwerend raster wel hebben genomen! Dat is niet bevorderlijk voor de beeldvorming die een dierhouder moet doen. En niet bevorderlijk voor de beeldvorming over wolven.
Wat een duidelijker beeld oplevert, is de werking van het interprovinciaal wolvenplan. Daar wordt beschreven wanneer een wolf een probleem wolf is. “Wolf doodt herhaaldelijk goed beschermd vee en vindt steeds manieren om preventieve maatregelen te overwinnen”. Met als maatregel “Preventieve maatregelen zo mogelijk verbeteren, proberen de wolf negatief te conditioneren, indien geen resultaat de betrokken wolf doden afhankelijk van populatiestatus”.
Er is nog geen enkele keer een probleemwolf geweest. Geen enkele wolf heeft meerdere keren een wolfwerende omheining genomen dan wel doorbroken.
De schapen zijn de dupe van deze manier van doen, de pony’s zijn de dupe, de andere weidedieren zijn de dupe. En de belastingbetaler betaald. In totaal is er zo’n € 666.614,67 uitgekeerd als schadevergoeding aan de betrokkenen. Terwijl het (hobby)vee niet afdoende beschermd stond. In 96,8% van de gevallen was er zelfs geen moeite gedaan. Dit strookt totaal niet met de wettelijke zorgplicht welke dierenhouders hebben.
De tegenargumenten die worden aangevoerd variëren van ”moet ik dat doen voor een wolf” (verantwoording verplaatsen), en “Werkt toch niet, ik heb filmpjes gezien waar wolven over hekken klimmen” tot aan “Weet je wel wat dat kost”.
De schapenhouderij heeft kleine marges, de investering en het extra werk leveren onvoldoende op. Terwijl de schades wel vergoed worden. Voor die groep is er dus geen economische prikkel.
In verschillende gevallen is bekend dat de dierhouder wel subsidie voor een wolfwerend hekwerk heeft aangevraagd. En mogelijk ook ontvangen heeft, daarop heeft de samenstellers geen zicht. En toch bleek dan ook de omheining niet volgens de voorschriften geplaatst. Enkele voorbeelden:
Bij deze voorbeelden, maar ook bij andere zoals in Vledder, was de dierhouder in de veronderstelling het goed gedaan te hebben. Deze beeldvorming wordt ook uitgedragen in de pers (“ondanks wolfwerende omheining toch een aanval”). In enkele gevallen zijn zelfs de taxateur van BIJ12 en de wolvenconsulent het niet eens.
In de reeks van incidenten, die recent op de Noord Veluwe plaatsvonden, was er nergens sprake van wolfwerend hekwerk. In Emst is een boer nu voor de tweede keer bezocht door wolven, heeft hij twee keer schade vergoed gekregen (of gaat hij krijgen) en nog steeds gaat de omheining niet aangepast worden. De economische prikkel ontbreekt, hij vindt het te veel moeite. Terwijl de aanvallen, alle aanvallen, maatschappelijk een flinke impact hebben.
Provincie Overijssel publiceerde onlangs een actie met wolfwerende omheingen van 90 cm. Dat is niet volgens de richtlijnen door BIJ12 opgesteld, dus ook niet wolfwerend en schept dus verwarring. Samenvattend qua werkwijze en communicatie zijn er deze constateringen:
De EU-habitatrichtlijn is om bij te dragen tot o.a.het waarborgen van de biodiversiteit. Dit gebeurt door het in stand houden van de natuurlijke habitats en wilde flora en fauna op het Europese grondgebied van de lidstaten. Lidstaten moeten hiertoe een volledig wettelijk kader vaststellen én concrete en specifieke, coherente en gecoördineerde preventieve beschermingsmaatregelen treffen.
Gezien de beeldvorming voor een belangrijk deel komt uit de aantallen slachtoffers onder vee, kan gesteld worden dat de bescherming van wolven als basis het beschermen van vee heeft.
Op de openingsvraag “Conflictarm samenleven met de wolf: is dat wel mogelijk?” is een volmondig “ja” het antwoord. Technisch gezien is het mogelijk.
De vraag is eerder of mensen dat kunnen. De mens is de enige factor in deze kwestie, ten goede, dan wel ten slechte.
Tekst: Loulou Beavers
Data-analyse: Maurice Schalker (Werkgroep Wolf Nederland)
Gebruikte bronnen:
Rapportage BIJ12, Interprovinciaal wolvenplan, EU-habitatrichtlijnen, wolvencommisie provincies Drenthe/Friesland en Gelderland, RTV Drenthe, diverse krantenartikelen landelijke en regionale pers.
